آداب عید قربان

از انس رضی الله عنه روایت است که گفت: هنگامی که پیامبر صلی الله علیه وسلم به مدینه آمدند دو روز داشتند که به بازی و سرگرمی مشغول می‎شدند و جشن می‎گرفتند، پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند: خداوند بجای آنها، دو روز بهتری برای شما قرار داده است. روز عید فطر و روز عید قربان ( حدیث صحیح/ سنن نسائی شماره۱۵۵۶)

اذکار و فضائل روز عرفه و ایام التشریق (۱۱ و ۱۲ و ۱۳ ذی‎الحجه)‎

از عبدالله بن عمر رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: هیچ روزی باشکوه‎تر و محبوبتر در انجام اعمال نیک نزد خداوند از ۱۰ روز اول ذی الحجه وجود ندارد پس در این روزها « لا اله إلا الله و الله أکبر و الحمد لله» را زیاد بگویید.

(حدیث صحیح/ مسند احمد شماره ۶۱۵۴)

رسول الله صلی الله علیه وسلم روز اول ذی‎الحجه را روزه می‎گرفتند. (حدیث صحیح/ سنن ابوداود شماره ۲۴۳۷)

پیامبر صلی الله علیه وسلم در مورد روزه‎ی روز عرفه فرمودند: گناهان سال گذشته و سال آینده را محو می‎کند. (صحیح مسلم شماره ۱۱۶۲)

رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: بهترین چیزی که پیامبران در روز عرفه گفته‎اند و من نیز آن را می‎گویم : « لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیک لَهُ، لَهُ الْمُلْک وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ » می‎باشد. (حدیث حسن/ معجم الطبرانی شماره ۳۲۷۴ – سلسله صحیحه شماره ۱۵۰۳)

روایت است که عبدالله بن عباس رضی الله عنه و دیگر اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم تکبیر عید قربان را بعد از نماز صبح روز عرفه شروع می‎نمودند و بعد از نماز عصر آخرین روز از ایام تشریق به پایان می‎رسانیدند. ( حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره ۶۰۷۲)

ابوهریره، عمر, عبدالله بن مسعود و عبدالله بن عمر رضی الله عنهم در بازار، بعد از نمازها، وقت خواب، نشستن و پیاده رفتن خود را مشغول تکبیر گفتن ‎می‎نمودند. (صحیح بخاری/ شماره۹۷۰ – ۹۶۹)

عبدالله بن عمر رضی الله عنه می‎فرماید که رسول الله صلی الله علیه وسلم به همراه اصحاب در هر دو عید تکبیر گویان با صدای بلند به سوی نماز می‎رفتند. (حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره ۵۹۲۵)

الفاظ تکبیر

الله اکبر الله اکبر ، لا اله الا الله ، والله اکبر الله اکبر ، و لله الحمد. (حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره ۵۹۲۵)

الله اکبر الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله والله اکبر الله اکبر و لله الحمد. ( امام مالک و امام شافعی این لفظ را نیز جائز می‎دانند )

آداب و سنتهای عید قربان

از ام سلمه رضی الله عنها روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: هرگاه هلال ماه ذی الحجه را مشاهده نمودید و قصد قربانی کردن را داشتید تا حیوان را قربانی نکرده‎اید چیزی از مو‍‍‍‍‍‍‍‏, ناخن و موهای زاید خود را کوتاه نکنید.(صحیح مسلم شماره ۱۹۷۷)

رعایت نظافت ، استعمال بوی خوش، مسواک زدن و غسل زدن چنانچه در روز جمعه تأکید شده است.

از عبدالله بن عباس رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم در یکی از جمعه‎ها فرمودند: خداوند این روز را برای شما مسلمانان «عید» قرار داده است پس کسی که به نماز جمعه آمد، غسل بزند، و اگر بوی خوش دارد استفاده کند و مسواک بزند. (حدیث صحیح/ سنن ابن ماجه شماره ۱۰۹۸)

بهترین لباس خود را بپوشد. ( صحیح بخاری شماره ۹۴۸)

پیامبر صلی الله علیه وسلم در روز عید قربان قبل از نماز چیزی نمی‎خورد تا از نماز برمی‎گشت. (حدیث صحیح/ سنن ترمذی شماره ۵۴۲)

نظر علما بر این است که بعد از نماز عید غذای خود را با گوشت قربانی‎اش شروع کند. (فتح البای شرح حدیث ۹۵۵ صحیح بخاری)

اهمیت نماز عید و تأکید پیامبر به رفتن به نماز عید

از ام عطیه رضی الله عنها روایت است که گفت : رسول الله صلی الله علیه وسلم به ما فرمودند که دختران بکر ( ازدواج نکرده ) و زنان قاعده را به مصلی ببریم تا در کار نیک و دعای مسلمانان شریک باشند و زنان قاعده از مصلی کناره می‎گرفتند. (صحیح بخاری شماره ۳۲۴ )

حال وقتی پیامبر صلی الله علیه وسلم به زنان چنین توصیه می‎کند مطمئناً این اهمیت و تأکید پیامبرصلی الله علیه وسلم شامل حال مردان بیشتر می‎شود.

پیامبر صلی الله علیه وسلم پیاده به مصلی می‎رفتند و بر می‎گشتند . (حدیث حسن/ سنن ابن ماجه شماره ۱۲۹۴ )

پیامبر صلی الله علیه وسلم در روز عید از راهی به مصلی می‎رفتند و از راه دیگر باز می‎گشتند . ( صحیح بخاری شماره ۹۸۶ )

برای مأمومین مستحب است که برای نماز عید زود به مصلی بروند اما برای امام سنت است دیرتر به مصلی برود. ( بخاری شماره ۹۵۶)

پیامبرصلی الله علیه وسلم قبل از نماز عید سنتی نمی‎خواند ولی وقتی به منزلشان برمی‎گشتند دو رکعت می‎خواندند.(حدیث حسن/ ابن ماجه شماره۱۲۹۳)

ولی طبق دستور پیامبر صلی الله علیه وسلم وقتی وارد مسجد شدیم می توانیم دو رکعت سنت تحیه مسجد بخوانیم. (صحیح مسلم شماره ۷۱۴)

نماز عید دو رکعت است که بصورت زیر خوانده می‎شود

پس از تکبیرة الحرام دعای استفتاح ( وجهت ) را می‎خوانیم و سپس هفت تکبیر دیگر می‎گوییم، در رکعت دوم بعد از تکبیر انتقال ( بالا آمدن از سجود ) پنج تکبیر دیگر می‎گوییم در هر رکعت پس از تکبیرات دعای تعوذ ( اعوذ بالله … ) و سوره حمد می‎خوانیم – در بین تکبیرات حمد و ثنای خدا را گفته و او را مورد مجد و تعریف قرار می‎دهیم ( سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر ) و بر رسول الله صلی الله علیه وسلم صلوات می‎فرستیم. (حدیث صحیح/ معجم الکبیر الطبرانی شماره ۹۵۱۹ )

کسانی که به نماز عید همراه امام نرسند و همچنین زنانی که در خانه هستند می‎توانند نماز عید را بجا آورند.(صحیح بخاری شماره۹۸۷)

در صورت نرسیدن به نماز جماعت ( نماز عید) تعداد رکعات نماز و چگونگی آن هیچ تغییری نمی‎کند آن طور که از انس رضی الله عنه روایت شده است. (حدیث حسن/ سنن بیهقی شماره ۶۰۳۱)

تبریک و تهنیت گفتن به یکدیگر

از جبیر بن نفیر رضی الله عنه روایت است که: اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم هنگامی که روز عید همدیگر را ملاقات می‎کردند به یکدیگر می‎گفتند: « تَقَبَّلَ اللهُ مِنَّا وَ مِنْک » (خداوند از ما و شما قبول بگرداند) (حدیث حسن/ فتح الباری شرح حدیث ۹۵۲ صحیح بخاری)

آداب اجتماعی روز عید

رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: همانا خداوند بلند مرتبه به من وحی نمودند که نسبت به یکدیگر فروتن و متواضع باشید تا یکی بر دیگری ظلم و تعدی ننموده و فخر و تکبر نورزد. (صحیح مسلم شماره۲۸۶۵)

رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: اگر سوزن آهنی در سر یکی از شما فرو برده شود برای او بهتر از این است که زن نامحرمی را لمس کند. (حدیث حسن/ معجم الکبیرطبرانی شماره ۴۸۶)

رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: ذلت و حقارت بر کسی قرار داده شده است که با دستور من مخالفت کند و هرکس خود را به قوم و گروهی شبیه کند پس او از همان قوم محسوب می‎شود. (حدیث صحیح/ مسند احمد شماره ۵۱۱۵)

پیامبرصلی الله علیه وسلم مردانی که خود را شبیه زنان و زنانی که خود را شبیه مردان می‎سازند، لعنت نمودند و فرمودند: آنها را از خانه‎هایتان بیرون کنید. (صحیح بخاری شماره ۵۵۴۷)

پیامبرصلی الله علیه وسلم فرمودند: زنانی که لباسهای نازک می‎پوشند و نیمه برهنه به نظر می‎رسند و (موی) سرشان ماند کوهان شتر (برآمده) است خودشان منحرف هستند و دیگران را هم منحرف می‎سازند، دوزخیانی هستند که من آنها را ندیده‎ام، وارد بهشت نمی‎شوند و بوی بهشت به مشامشان نمی‎رسد.(صحیح مسلم شماره ۲۱۲۸)

پیامبرصلی الله علیه وسلم فرمودند: بخورید، بنوشید، بپوشید، و به یکدیگر صدقه دهید اما اسراف نکنید و تکبر نورزید.(حدیث حسن/ابن ماجه شماره ۳۶۰۵)

پیامبرصلی الله علیه وسلم فرمودند: کسی که می‎خواهد روزیش وسیع گردد و بقیه‎ی عمرش پر خیر و برکت باشد باید صله‎ی رحم را بجای آورد. و در روایتی قطع کننده‎ی (ترک کننده) صله‎ی رحم وارد بهشت نمی‎شود. (صحیح مسلم شماره ۲۵۵۷ـ۲۵۵۶)